رژیم کتوژنیک یا همان رژیم کتو یک الگوی تغذیهای است که بر مصرف بسیار کم کربوهیدرات، میزان بالای چربی و مقدار متوسط پروتئین تأکید دارد. هدف اصلی این برنامه غذایی، وارد کردن بدن به وضعیت متابولیکی خاصی به نام کتوز (Ketosis) است.
به طور معمول، بدن انرژی خود را از گلوکز حاصل از کربوهیدراتها تأمین میکند. اما در کتوژنیک، با محدود کردن مصرف کربوهیدراتها (معمولاً کمتر از ۵۰ گرم در روز)، ذخایر گلیکوژن بدن کاهش یافته و کبد شروع به تولید کتونها از چربی میکند.
کتونها بهعنوان منبع اصلی سوخت، جایگزین گلوکز میشوند و انرژی مغز و سایر اندامها را تأمین میکنند. این تغییر نهتنها فرآیند چربیسوزی را افزایش میدهد، بلکه میتواند به بهبود حساسیت به انسولین، کاهش التهاب و حتی ارتقای عملکرد مغزی در برخی افراد کمک کند.
اولین بار در دهههای ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ رژیم کتوژنیک بهعنوان راهی برای درمان صرع کودکان معرفی شد. پزشکان دریافتند که کاهش مصرف کربوهیدرات و جایگزینی آن با چربی میتواند دفعات حملات صرع را کاهش دهد.
با گذشت زمان، استفاده از این رژیم فراتر رفت و بهعنوان روشی مؤثر برای کنترل وزن و بهبود سلامتی عمومی شناخته شد.
در سالهای اخیر، پژوهشها نشان دادهاند که کتوژنیک میتواند بهعنوان رویکرد درمانی برای بیماریهایی مانند دیابت نوع ۲، مشکلات قلبی-عروقی، آلزایمر و حتی برخی سرطانها مفید باشد. همین موضوع باعث شد که این رژیم علاوه بر اهداف درمانی، به یک سبک زندگی پرطرفدار در میان افرادی که به دنبال کاهش وزن و بهبود کیفیت زندگی هستند تبدیل شود.
همانطور که هرم غذایی سنتی در دوران مدرسه به ما کمک میکرد تا الگوی تغذیه سالم را بشناسیم، امروز هرم کتوژنیک جایگزین آن شده است. این هرم برای افرادی طراحی شده که رژیم کمکربوهیدرات و پرچرب را دنبال میکنند و قصد دارند اصول کتو را بهدرستی اجرا کنند.
با نگاه به هرم کتوژنیک میتوانید بهسادگی متوجه شوید چه غذاهایی در رژیم شما مجاز هستند و کدام خوراکیها باید کنار گذاشته شوند. این ابزار ساده اما کاربردی، کمک میکند در مسیر رژیم خود باقی بمانید و به سبک زندگی متعادل و سالم دست پیدا کنید.
برای درک بهتر اثرات کتو، کافی است بدن یک فرد بالغ را در دو شرایط مختلف مقایسه کنیم:
حالت عادی: بدن انرژی خود را عمدتاً از کربوهیدراتها میگیرد و گلوکز منبع اصلی سوخت است.
حالت کتوژنیک: با حذف بخش عمدهای از کربوهیدراتها، بدن به سراغ چربیها رفته و آنها را به کتون تبدیل میکند. در این وضعیت، چربی به منبع اصلی انرژی تبدیل میشود.
این تغییر متابولیکی تفاوتهای زیادی در میزان انرژی، عملکرد مغز، کاهش وزن و حتی سطح قند خون ایجاد میکند.
